De energietransitie legt een steeds grotere druk op de stroomnetten in Europa.
Vroeger wekten we alle stroom op met energiecentrales, die met dikke kabels met het elektriciteitsnet zijn verbonden. Tegenwoordig komt veel stroom van windmolens en zonnepanelen, vaak in dunbevolkt gebied met dunne stroomkabels. Bovendien neemt de stroomconsumptie toe door de overgang naar bijvoorbeeld elektrische auto’s en warmtepompen. Dat kan leiden tot (lokale) overbelasting en stroomuitval.
Het gevolg is dat steeds meer stroomnetten ‘vol’ zijn. Bedrijven, zonne- en windparken en nieuwe woonwijken moeten voor een aansluiting vaak jaren wachten op netverzwaring. Dat leidt tot economische en sociale schade en vertraging van de energietransitie. Netverzwaring kost tientallen jaren.
Aanpak probleem door lokale sturing
Met lokale sturing van vraag en aanbod kan het sneller en goedkoper. Netcongestie betreft meestal de aansluiting van wijken op het middenspanningsnet via wijkcentrales, en speelt alleen op piekmomenten. Als ’s avonds na het werk veel elektrische auto’s in een wijk opladen en warmtepompen aan het werk gaan (afnamecongestie). Of als midden op een zonnige dag juist het stroomaanbod van zonnepanelen heel hoog is (opwekcongestie). Die congestie dwingt netbeheerders het aantal nieuwe of verzwaarde aansluitingen in de wijk te beperken. Als we de pieken in de wijk weten te verlagen lossen we dat op. Zonder dure en tijdrovende netverzwaring.
Dat probleem kan worden aangepakt door per woonwijk te werken met tarieven die reageren op de drukte. Als in een wijk afnamecongestie dreigt wordt stroom afnemen duur. Terugleveren binnen de wijk (uit een thuisbatterij bijvoorbeeld) wordt dan beloond, omdat daarmee binnen de wijk aan de stroomvraag wordt voldaan en de overbelaste wijkaansluiting wordt ontlast. Als in de wijk juist opwekcongestie dreigt (bijvoorbeeld omdat zonnepanelen veel produceren) geldt het omgekeerde: stroomgebruik en het laden van batterijen binnen de wijk wordt goedkoop. Bron: Het Financieel Dagblad
Samenwerking Nederland & Spanje
Een mooi voorbeeld van een samenwerking tussen Spanje en Nederland op dit gebied is het RESCHOOL project.
Het RESCHOOL-project, gefinancierd door de EU, richt zich op het creëren en beheren van energiegemeenschappen om duurzaam energiegebruik te bevorderen en de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Het integreert geavanceerde technologie en veranderingen in het gedrag van gebruikers om deze gemeenschappen efficiënter te maken. RESCHOOL omvat 4 proefprojecten in Girona, Amsterdam, Athene en Stockholm, met als doel gemeenschappen in staat te stellen actief deel te nemen aan energiemarkten. Bij het project zijn 16 partners in 7 landen betrokken en het omvat tools, training en flexibele oplossingen voor energiebeheer.
Zowel Nederland via het bedrijf Resourcefully als Spanje via de Universiteit van Girona nemen een voortouw door zich binnen dit project in te spannen voor de implementatie van energiegemeenschappen.
Resourcefully is een innovatie-gedreven transitie-adviesbureau dat sinds 2008 bezig is met onderzoek naar flexibiliteit in het energiesysteem. Sinds 2016 ontwikkelt Resourcefully een uniek Energietransitiemodel, samen met universiteiten, kennisinstituten en overheden.
In Spanje zijn de initiativen op dit gebied een relatief recente ontwikkeling en kwamen pas in een stroomversnelling vanaf 2019, toen nationale regelgeving over collectief zelfverbruik en fotovoltaïsche installaties werd ingevoerd. Sindsdien hebben dit soort initiatieven zich echter gestaag uitgebreid, hoewel het bereiken en informeren van het publiek een uitdaging blijft.
Voor meer informatie over het RESCHOOL project, bezoek deze website.
